Harlingen, Friesland

Notes:
Harlingen (Fries: Harns is een stad in de Nederlandse provincie Friesland en de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. Het is de belangrijkste havenstad van de provincie. In de haven van Harlingen liggen, naast de Harlinger schepen, ook die van de grote Urker vloot. Harlingen behoort tot de Friese elf steden en telt ongeveer 15.000 inwoners. Hiermee is het de vijfde plaats van Friesland.

Beschrijving

Harlingen verkreeg in 1234 stadsrechten en is daarmee als stad ouder dan bijvoorbeeld Leeuwarden, Dokkum, Franeker of Amsterdam. Een deel van de verdedigingswerken is nog steeds te zien in het centrum van de stad. Ook de oorspronkelijke grachtengordels zijn nog grotendeels terug te vinden, net als de pakhuizen en de in Hollandse stijl gebouwde huizen met hun aparte gevels. De gevelstenen geven aan een huis een eigen merkteken wat een overblijfsel is uit de tijd dat huisnummers nog niet werden gebruikt. Ze zijn vaak op een opvallende plaats aangebracht, soms als ornament. Veel gevelstenen zijn gerestaureerd en laten de geschiedenis van het huis zien (bijvoorbeeld welk beroep in het huis is uitgeoefend). De pakhuizen worden niet meer gebruikt voor het doel waarvoor ze gebouwd zijn.

In de stad bevinden zich nog vele steegjes die de verbinding vormen tussen de grachten. Op de smalle straatgedeeltes vond vroeger de handel plaats in de vele goederen die over water werden aangevoerd. In enkele steegjes is die straatfunctie nog herkenbaar.

Het toerisme neemt elk jaar nog steeds toe: niet alleen Nederlanders bezoeken de stad veel, maar ook vele Duitsers, enkele Belgen en een klein maar toenemend aantal Engelsen komen op de stad af. De Harlinger Visserijdagen vormen een bekend feest.

In Harlingen zetelt de Waddenvereniging, een organisatie die opkomt voor de natuurlijke belangen van de Waddenzee.

Geschiedenis

In het jaar 777 stichtte Gustavus Forteman de eerste Christenkerk in Friesland, te Almenum.

Omstreeks 1157 stichtte Eilwardus Ludinga het klooster Ludingakerke in het dorp Almenum. De monniken groeven grachten om de handelsvaart beter mogelijk te maken. Ludingakerk werd hierdoor een van de rijkste kloosters in Friesland. De buurt ten westen van Almenum, Harlingen, werd daardoor zó belangrijk dat deze in 1234 stadsrechten kreeg. Noordwestelijk van Harlingen lag toen nog de stad Griend met poorten, grachten en zelfs een hogeschool. In 1287 werd Griend tijdens noodweer grotendeels verzwolgen door de zee. Thans is Griend nog slechts een zandplaat in de Waddenzee. De naam Harlingen is vermoedelijk afkomstig van de state Harlinga. In 1311 kwam "Harlingen" voor in Engelse havenregisters. In 1579 ondertekenden afgezanten van de stad de Unie van Utrecht en op 22 december 1634 ontving Harlingen zijn octrooi van de Staten van Friesland voor Groenlandsch- en Straat Daevids-visscherij (walvisvaart).

Twee eeuwen lang bestaat Harlingen, gelegen op een bogtigen uithoek der kust, in de schaduw van de universiteitsstad Franeker. Maar door de verbinding met de zee nam de welvaart gestaag toe. Vroeger lag de stad westelijker dan vandaag, maar de zee sloeg regelmatig land weg. In 1543 en 1565 breidde men uit in noordelijke richting, zodat de Noorderhaven de Binnenhaven wordt, die hij nu nog is. Op de middag van 17 mei 1568 werden tot verbazing van de Harlingers 1800 Waalse soldaten aan land gezet, die later in de slag bij Heiligerlee verslagen worden. De gehate Spaanse kolonel Caspar de Robles - door Alva daar als stadhouder aangesteld - gelastte in 1574 verhoging van de dijken. In 1579 volgde een uitbreiding naar het oosten, mede door de toevloed van Vlaamse doopsgezinden die het roomse zuiden ontvluchten. Door deze uitbreiding die in drie maanden werd voltooid, lag de kerk van Almenum nu binnen de stadsvesten. De handelsvaart naar de landen om Noord- en Oostzee nam toe en in 1598 werd de stad weer uitgebreid, nu in zuidelijke richting. In 1644 kwam de Friese Admiraliteit van Dokkum naar Harlingen. De Zuiderhaven kreeg het karakter van marinehaven. De vermaarde Tjerk Hiddes de Vries wordt er later luitenant-admiraal. De krijgsvaart bleef echter van minder belang dan de handelsvaart. Talrijke schippers onderhielden beurtvaarten naar de Waddeneilanden, naar alle hoeken van de provincie en naar de Zuiderzeehavens, waarvan Amsterdam de belangrijkste was. De stad kende veel nijverheid. Er waren scheepswerven, bierbrouwerijen, zout- en zeepziederijen, steen- en pottenbakkerijen, kalkovens, graan- en zaagmolens. Maar zoals dat al eerder het geval was met de Hanzesteden aan de toenmalige Zuiderzee, werd Harlingen in de volgende eeuwen voorbijgestreefd door Amsterdam en Rotterdam. Toch bleef Harlingen als kustvaart- en vissershaven met veel voorzieningen en het nieuw gegraven Van Harinxmakanaal van groot economisch belang voor Friesland.

City/Town : Latitude: 53.1736111111111, Longitude: 5.42722222222222