Gouda, Zuid-Holland

Notes:
Gouda is een oude stad en gemeente in het hart van Zuid-Holland in Nederland. Graaf Floris V verleende de stad in 1272 stadsrechten.

Gouda is wereldberoemd om zijn Goudse kaas, die nog steeds verhandeld wordt op de donderdagse kaasmarkt. Ook geniet de stad bekendheid door de fabricage van kaarsen, pijpen en siroopwafels. In eerdere tijden heeft Gouda een aanzienlijke lakenindustrie en een groot aantal bierbrouwerijen gekend. De Goudse kaas wordt niet zozeer in Gouda gemaakt, maar in de regio eromheen. De volvette kaas dankt zijn naam aan het feit dat hij in Gouda werd verhandeld, waarbij het stadsbestuur zorgde voor een strenge kwaliteitscontrole. De kazen werden in de Waag gewogen. Verder is Gouda bekend om de jaarlijkse kaarsjesavond waar gewoontegetrouw door de burgemeester uit het Lucas evangelie wordt gelezen. De prachtige kerstboom wordt jaarlijks geschonken door de Goudse zustergemeente Kongsberg in Noorwegen.

Geografie

De stad ligt aan de Hollandse IJssel bij de samenvloeiing met de Gouwe. De naam Gouda betekent volgens een theorie Dam in de Gouwe. Waar deze dam dan gelegen zou hebben, of wie deze zou hebben opgeworpen is echter nog nooit aangetoond. Andere oude namen voor de stad zijn Golda en Tergouw. Volgens een andere theorie zou de naam slaan op de gouden gloed die het water van de Gouwe, ooit een veenstroom, heeft gehad. Deze werd dan veroorzaakt door het veen dat door het heldere water zichtbaar was.

Gouda ligt langs rijksweg A12, die ter hoogte van Gouda de gekanaliseerde Gouwe kruist door middel van het Gouwe Aquaduct. De stad is met twee treinstations via een van de drukste spoorwegen in Nederland verbonden met Den Haag, Rotterdam en Utrecht. De lightrail, een nieuw type 'tram/trein' op het zogenaamde Gouwelijntje, rijdt naar Alphen aan den Rijn met aansluiting op de trein naar Leiden. Voorheen reden hier 'gewone' stoptreinen van de NS met een stop op de tussenliggende stations Waddinxveen, Waddinxveen Noord en Boskoop.

Het is de bedoeling dat de lightrailverbinding via het centrum van Leiden wordt doorgetrokken naar Noordwijk in het kader van het project RijnGouweLijn.

De gemeentegrenzen vallen vrijwel samen met de stadsgrenzen, behalve ten westen van de Gouwe; daar liggen de buurtschappen Broek, Broekhuijzen en Thuil.

De gemeente Gouda heeft aangegeven te streven naar een fusie met de gemeenten Moordrecht en Reeuwijk.

Geschiedenis

De plek waar Gouda nu ligt was rond het jaar 1000 drassig en bedekt met een moerasbos, met daarin veenriviertjes, zoals de Gouwe. Langs de oevers van de Gouwe werd in de elfde en twaalfde eeuw begonnen met ontginningen van het veen, rond de plek van de huidige markt en het stadhuis. In 1139 wordt de naam Gouda voor het eerst vermeld in een oorkonde van de bisschop van Utrecht. In de dertiende eeuw werd het riviertje de Gouwe door een kanaal verbonden met de Oude Rijn. De monding van de Gouwe in de Hollandsche IJssel werd uitgebreid tot een haven. Het kasteel van Gouda diende om de haven te beschermen. De hierdoor ontstane vaarroute werd gebruikt voor handel tussen Vlaanderen en Frankrijk met Holland en het Oostzeegebied. In 1272 verleent Graaf Floris V stadsrechten aan Gouda, dat inmiddels een belangrijke plaats geworden was. Grote stadsbranden woeden in 1361 en in 1438. In 1572 wordt de stad bezet door de geuzen. Eén klooster wordt door hen in brand gestoken, een ander wordt geplunderd. In 1577 wordt begonnen met het slopen van het kasteel. Tussen 1575 en 1680 wordt Gouda geteisterd door vier zware pestepidemiën in 1574, 1625, 1636 en 1673. De zwaarste pestepidemie was die van 1673 toen 2.995 mensen stierven (20% van de bevolking). Het laatste kwart van de zestiende eeuw heeft Gouda te kampen met zware economische problemen. De stad herstelt zich in de eerste helft van de zeventiende eeuw en kent een bloeiperiode tussen 1665 en 1672. Door de oorlog, die uitbreekt in 1672 en de pestepidemie van 1673 is er sprake van een economische terugval (zelfs van de pijpenindustrie) tot ca 1700. Daarna kent Gouda een periode van 30 jaar van grote vooruitgang en bloei. Na 1730 keert het economische tij en maakt de stad een periode van langdurig verval mee, die zou duren tot ver in de negentiende eeuw. Gouda is in die periode één van de allerarmste steden van het land. De begrippen 'Gouwenaar' en 'bedelaar' worden - in die tijd - als synoniemen beschouwd. Vanaf 1830 worden de stadsmuren afgebroken, de laatste stadspoort wordt gesloopt in 1854. Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw gaat Gouda profiteren van het verbeterde economische klimaat. Nieuwe bedrijven als 'de Stearine Kaarsenfabriek' (1853) en 'de Machinale Garenspinerij' (1862) fungeren daarbij als 'trekpaarden'. In 1855 wordt de spoorlijn Gouda-Utrecht in gebruik genomen. In het begin van de twintigste eeuw komt de grootschalige stadsuitbreiding buiten de singels op gang, allereerst de Korte Akkeren, Kort Haarlem en de Kadebuurt. Na de Tweede Wereldoorlog worden o.a. de wijken Oosterwei, Bloemendaal en Goverwelle aangelegd. In de binnenstad wordt vanaf 1940 een begin gemaakt met de demping van de grachten: de Nieuwehaven en na de Tweede Wereldoorlog volgen de Raam, de Naaierstraat en Achter de Vismarkt. Mede door de protesten vanuit de burgerij en de veranderde inzichten bij stedebouwkundigen wordt niet verder gegaan met het dempen van de historisch waardevol geachte stadsgrachten. In 1944 wordt het station verwoest door een geallieerd bombardement, waarbij acht doden en tien gewonden vallen. In 1977 verdwijnt de wekelijkse markt van varkens en biggen, de grootste in Nederland, uit de stad.

City/Town : Latitude: 52.0180555555556, Longitude: 4.70555555555556