Dokkum, Friesland

Notes:
Dokkum is een stad in de gemeente Dongeradeel en telt 13.145 inwoners (1 jan. 2006).

Dokkum is gelegen op de grens tussen de Kleistreek en de Friese Wouden, in het noordoosten van de Nederlandse provincie Fryslân (Friesland). Dokkum is tevens de noordelijkste stad van Nederland en is een van de Friese elf steden.

Dokkum geniet internationale bekendheid omdat in 754 Bonifatius in de omgeving van Dokkum zou zijn vermoord.

Geschiedenis

Over de oorsprong van de naam Dokkum zijn verschillende verklaringen in omloop. Sommigen denken aan een combinatie en samentrekking van de Friese mansnaam 'Docko' die hier een erf of 'heim/hiem' zou hebben bezeten. Anderen associëren Dokkum met 'Tockingen', dat is een 'nederzetting aan een tocht of stroom'. In een levensbeschrijving van Bonifatius door Willibald geschreven rond 852 is sprake van 'Dockinga'. Andere varianten zijn onder meer 'Villa Nocdac' en 'Dockynchirica'.

Olivier van Keulen predikte in 1214 in Dokkum de kruistocht, waar dan ook Dokkumers aan hebben meegedaan. Deze geschiedenis wordt door middel van een halve maan op het wapen van Dokkum in herinnering gebracht.

In 1298 kreeg Dokkum na Stavoren, Harlingen, Leeuwarden en IJlst als vijfde stad van Friesland stadsrechten.

In de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje was Dokkum een belangrijke pion in de strijd. In 1572 was de stad enkele uren in handen van de Geuzen. Dokkum werd daarvoor zwaar gestraft met de Dokkumer Furie. Na 1579, toen Dokkum zich aansloot bij de Unie van Utrecht begon een tijdperk van rust.

In vroegere jaren lag de stad in open verbinding met de zee, het Dokkumer Grootdiep. In 1597 vestigde de Friese Admiraliteit zich in Dokkum. Vanuit hier werden allerlei zaken voor de beveiliging van de handelsvaart en oorlogvoering met Spanje op zee geregeld. Dokkum was van groot strategisch belang, wat ook blijkt uit de aanleg van de stadswallen in de jaren 1581-1582.

Toch bleef de Admiraliteit niet lang in Dokkum. Door het dichtslibben van de vaarroutes verplaatste zij in 1645 het kantoor naar Harlingen. In 1729 werd de open verbinding met de Lauwerszee definitief afgesloten door de aanleg van de Dokkumer Nieuwe Zijlen. Deze verving tevens de oude 16 eeuwse zeesluis onder de Zijl. Dokkum ontwikkelde zich steeds meer tot een op het land georiënteerde stad.

Door de aanleg van de Stroobosser trekvaart in de jaren 1654 - 1656 ging Dokkum failliet. Dokkum stond en staat in de lokale traditie bekend als "Arm Dokkum".

Tot 1984 was Dokkum tevens een zelfstandige gemeente. Door een samenvoeging met de gemeenten West- en Oostdongeradeel ontstond de gemeente Dongeradeel.

Ten zuiden van Dokkum bevindt zich een bron die door de overlevering in verband wordt gebracht met (de dood van) de Frankische missionaris Bonifatius in 754 en daardoor een rooms-katholiek bedevaartsoord is geworden.

In Dokkum begon Fedde Sonnema zijn destilleerderij en likeurstokerij, tegenwoordig nog steeds bekend van Sonnema Berenburg. De oude fabriek staat nog steeds in Dokkum. Het pleintje voor de voormalige fabriek is naar Sonnema Sonnemapleintje genoemd.

In de negentiende eeuw ontstond een toenemend ruimtegebrek in Dokkum. Dit was te wijten aan de vestingwallen die groei naar buiten belemmerden, binnen het schootsveld van de kanonnen op de bastions mocht namelijk niet gebouwd worden. Alle nieuwbouw werd in de binnenstad opgepropt, wat leidde tot het verlies van vele oude historische gebouwen. Gelukkig werd de binnenstad van Dokkum - als een van de eerste plaatsen in Nederland - in 1974 uitgeroepen tot beschermd stadsgezicht.

Lang geleden stopte er een trein in Dokkum, het Dokkumer lokaaltje. De passagiersdienst is al voor de oorlog opgeheven, het goederenvervoer pas halverwege jaren 70, maar toch is bij menig Dokkumer het Dokkumer lokaaltje een bekend iets. Zo is er een kroeg in Dokkum met de naam "Dokkumer lokaaltje", en kent iedere Dokkumer het welbekende lied van het treintje.

City/Town : Latitude: 53.3252777777778, Longitude: 5.99888888888889