Zoeterwoude, Zuid-Holland

Notes:
De naam Zoeterwoude

De oorsprong van de naam Zoeterwoude is niet volledig te achterhalen, maar vermoedelijk is het dorp vernoemd naar het riviertje de Suet of Swet, een zijarm van de Oude Rijn die thans bekend is onder de naam Weipoortse Vliet. Suet of Swet heeft de betekenis van 'zoet', waaruit de verwantschap blijkt met het Engelse 'sweet'. De naam Suet of Swet komt terug in diverse andere namen in Zoeterwoude, zoals de straat Zwetkade, de woon- en leefgemeenschap voor mensen met een verstandelijke handicap Swetterhage en ook in de familienaam Van Zwieten of Van Swieten, een adellijk geslacht dat zijn oorsprong heeft in Zoeterwoude.

Oorsprong van Zoeterwoude

Zoeterwoude is ontstaan vanuit zowel de diverse woonkernen die ontstonden op de ontginningsassen als de bewoning langs de dijk van de Oude Rijn. Langs de Oude Rijn ontstond rond 40 na Chr. een reeds forten van het Romeinse leger. Onder andere bij het huidige Katwijk, Valkenburg, Leiden en Zwammerdam. Om deze forten met elkaar te verbinden werd er op de zuidelijke oever van de Oude Rijn. een weg aangelegd. Langs deze as ontstaat langzaam bewoning. Rond 750 vormen zich ook kleine kernen van bewoning in de huidige Weipoort. De Heilige Lebuïnus bouwt daar, in een kern die destijds Suetan (vgl. Swet of Suet) genoemd werd, een kerkje (dat nooit is teruggevonden).

Over de oorspronkelijke locatie van Suetan is de nodige discussie. Dit dorpje zou hebben kunnen gelegen bij de monding van de Weipoortse Vliet of verder stroompwaarts. Op het terrein van de Heinekenbrouwerij zijn archeologische aanwijzingen gevonden dat er inderdaad sprake was van bewoning aldaar. Ook andere gemeenschappen en dorpen, die op het oorspronkelijk Zoeterwoudse grondgebied lagen, waren al vroeg bekend. Zo waren in 857 al vermeldingen van boerderijen in Rodanburg (thans Roomburg op Leids grondgebied), het eerder genoemde Suetan en Northa (mogelijkerwijs de huidige Noord Aa) op een bezittingenlijst van de St. Maartenskerk te Utrecht. Latere vermeldingen in de 11e eeuw zijn er ook van de dorpjes Waldmannerveen (mogelijk op de locatie van het huidige Zoeterwoude-Dorp) en Boschusa (thans Boshuizen in Leiden). Het dorp Suetan of Swieten was in die tijd mogelijkerwijs een soort hoofdplaats van een plattelandsdisctrict of kerspel, nog voordat er überhaupt sprake was van de stad Leiden.

Rond 1200 overstroomt de regio enkele malen door stormvloed. omdat veel inwoners van de omliggende dorpen naar Leiden trekken neemt de bevolking van deze stad sterk toe. Het is heel goed mogelijk dat de bewoners van Suetan/Swieten hun locatie aan de monding van de Swet hebben verlaten wegens de overstromingen en verderop in de recent ontgonnen gebieden zijn gaan wonen op de plaats waar Zoeterwoude ontstaan is. De naam Zoeterwoude komt dan ook voor het eerst voor in een oorkonde uit die periode, om precies te zijn in 1205, waarin ene "Florentius van Sotrewold" wordt vermeld. Hieruit is te concluderen dat Zoeterwoude mogelijk op dat moment al een bestaand dorp zou zijn en dat deze Florentius hieruit afkomstig was. Dit is echter allemaal (gefundeerde) speculatie. Het eerste echte teken van een officieel bestaan van een dorp met de naam Zoeterwoude vindt echter plaats in 1276: Dirk van Santhorst ontvangt het "Ambacht Soetrewold" in leen van graaf Floris V.

Vanaf 1300

Rond 1300 worden de gemeentegrenzen vastgelegd. Zoeterwoude hoort qua oppervlakte dan bij een van de grotere gemeenten van Nederland. Een groot deel van de grond zal later echter geannexeerd worden door omliggende gemeenten, voornamelijk door Leiden. In 1414 wordt de Hoge Rijndijk verhoogd en in 1446 wordt de naam Weipoort voor het eerst vermeld. In 1450 wordt tevens de eerste brug tussen Leiderdorp en Zoeterwoude gebouwd. In 1574 wordt Zoeterwoude volledig platgebrand door de Leidenaren om het schootsveld van hun kanonnen te vergroten. Ook worden vrijwel alle polders van de gemeente onder water gezet, met als logisch gevolg dat er vrijwel geen enkele inwoner in het dorp blijft wonen. Rond 1650 is vrijwel heel Zoeterwoude weer herbouwd. Rond 1700 is het dorp zelf zeer welvarend. Rond 1800 begint Leiden met een lange reeks van annexaties die het dorp behoorlijk kleiner doen worden. in 1960 wordt de A4 aangelgegd die in 1966 gelijk ook de gemeentegrens gaat vormen tussen Leiden en Zoeterwoude. Het dorp is de afgelopen eeuw meermalen bedreigd door dreigende annexaties, volbouwen van polders en gemeentelijke herindeling, maar weet zich in de 21e eeuw nog steeds zelfstandig, wat bevestigd wordt met de benoeming van een nieuwe burgemeester in 2005.

City/Town : Latitude: 52.12081551377141, Longitude: 4.496347904205322