Stadskanaal, Groningen

Notes:
Stadskanaal (Gronings: Knoal) is een plaats in de gelijknamige gemeente in de provincie Groningen (Nederland). De plaats heeft anno 2012 bijna 20.000 inwoners en behoort tot de grootste plaatsen in de provincie. De plaats is ontstaan als veenkolonie en uitgegroeid tot een regionaal centrum. De plaats wordt gevormd door een bijna 10 kilometer lang lint langs het gelijknamige kanaal, waaraan ter weerszijden nieuwe woonwijken zijn toegevoegd.

Geschiedenis

In 1765 nemen de burgemeester en de raad van de stad Groningen het besluit om het Stadskanaal te graven. De naam betekent dus letterlijk "kanaal van de Stad (Groningen)". In 1815 was het kanaal al aangelegd tot de plaats waar tegenwoordig de watertoren van Stadskanaal staat en in 1856 werd Ter Apel bereikt. Langs het kanaal kwam steeds meer bebouwing en zodoende ontstond er een lintdorp. Dit lintdorp loopt langs het Stadskanaal vanaf de gemeente Veendam naar de gemeente Vlagtwedde (bij Musselkanaal) over een lengte van 16 kilometer. Ook kwam er industrie waaronder twee aardappelmeelfabrieken , de coöperatieve "De Twee Provinciën" en een fabriek van W.A. Scholten aan het Stadskanaal ten noorden van het Pekelderdiep. Deze laatste draaide voor het laatste een campagne in 1930-1931. Langs het Stadskanaal waren diverse scheepswerven te vinden.

Na de Tweede Wereldoorlog groeide Stadskanaal sterk. Voornaamste oorzaak hiervan was de komst van Philips naar het dorp. Philips stelde hierbij enige eisen aan het gemeentebestuur. Zo moest er onder andere een schouwburg in Stadskanaal komen en een openbare bibliotheek. Hierdoor groeide Stadskanaal uit tot de op een na grootste gemeente van de provincie na de stad Groningen.

Philips heeft lange tijd een eigen vliegveld bij Stadskanaal gehad. Dit vliegveld ligt bij Vledderveen en is nu in gebruik als vliegveld voor ultralichte vliegtuigen. In 2004 maakt Philips bekend haar laatste vestiging in Stadskanaal te sluiten. LG.Philips Displays in Stadskanaal met zestig werknemers bleef wel open. Dit bedrijf was voor 50 procent in handen van Philips. Deze firma sloot de fabriek in midden 2006.

Stadskanaal heeft in haar geschiedenis een groot aantal kerken gekend.

Hervormden en gereformeerden

De eerste kerk was de hervormde Semsstraatkerk, waartoe in 1821 het besluit werd genomen en die in 1830 in gebruik werd genomen. In 1863 volgde een tweede hervormde kerk aan de Oosterkade (Oosterkadekerk). In 1905 volgde de hervormde evangelisatie 'Bethel' aan de Scheepswerfkade, waarvan de toren in 1972 van het dak afwaaide. Na de sluiting van 'Bethel' in 1988 werd het in gebruik genomen door Museum Musica, die ergens rond 2000 een nieuwe toren op het pand liet plaatsen. In 1910 werd de hervormde kapel 'Pniel' gebouwd aan de Cereskade en in 1975 volgde de hervormde kerk 'De Hoeksteen' aan het Velingspad. De PKN-kerk heeft de Semsstraatkerk en De Hoeksteen in gebruik. De Oosterkadekerk is in handen van de hervormde gemeente Nieuw-Stadskanaal (hervormde gemeente binnen de PKN) en werd in 2010 uitgebreid met het verenigingsgebouw 'De Rank'.

In 1845 volgde de eerste gereformeerde kerk; de Poststraatkerk die in 1862 werd vergroot, in 1909 werd gesloopt en vervangen werd door een nieuw gereformeerd kerkgebouw op dezelfde plek. Een andere gereformeerde kerk ('Jachin') verrees in een onbekend jaar (de gemeente werd opgericht in 1919) aan de Ceresstraat. Dit gebouw werd met de fusering van deze gemeente met die van de Poststraatkerk in 1980 gesloten en in 1987 werd het gebouw gesloopt. In 1971 tenslotte werd nog een gereformeerde kerk ('De Wijkplaats') gebouwd, die in 1999 werd gesloten en in 2006 werd gesloopt. De PKN heeft de Poststraatkerk nog in gebruik.

Joden, vrijgemaakten en Leger des Heils

In 1860 werd de synagoge van Stadskanaal gebouwd na een aantal jaar van tegenwerking. In de Tweede Wereldoorlog werden de meeste joden weggevoerd. In 1944 ontstond met de vrijmaking een eerste vrijgemaakte gemeente die een jaar lang kerkte in de synagoge. In 1958 werd de synagoge afgebroken. In 1945 verhuisden de vrijgemaakten naar het gymlokaal van de christelijke HBS-school (uit 1860, later gesloopt voor winkelcentrum) en in 1948 naar een gebouw aan de Wilhelminalaan. Een andere vrijgemaakte gemeente vestigde zich in 1949 in een christelijke school (uit 1917) aan de Pekelderstraat, die werd verbouwd tot kerk. In 1969 fuseerde deze vrijgemaakte gemeente met de eerdergenoemde, in 1987 werd het gebouw gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Het gebouw aan de Wilhelminalaan werd in 1980 verruild voor het huidige pand 'De Kandelaar' aan de Navolaan. Het oude kerkgebouw werd overgenomen door het Leger des Heils, dat er tot de opheffing in 2010 zetelde.

Katholieken, evangelisch-lutheranen en baptisten

In 1848 werd een katholieke Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopnemingkerk gebouwd, die in 1953 werd gesloopt en vervangen door de huidige katholieke kerk met die naam. In 1857 kreeg de plaats een Evangelisch Lutherse gemeente, die in 1875 een kerk liet bouwen. Deze kerk werd tussen 1964 en 1966 sterk gewijzigd, maar in 2000 weer teruggebracht in de oude -kleinere- vorm. De baptisten -de eerste baptistengemeente van Nederland- bouwden iets eerder, namelijk in 1867, in Stadskanaal hun eerste kerk, die in 1963 werd gesloopt en vervangen door een nieuw gebouw aan de Handelsstraat (nu Stadskanaal-Noord). Vanuit dit gebouw werd in 1971 een baptistenkerk aan De Wilgen gesticht (sinds 1975 Stadskanaal-Zuid).

Andere kerken

De doopsgezinden stichtten in 1849 een gemeente en bouwden hun eerste vermaning in 1851 aan de Hoofdstraat. Dit gebouw werd in 1966 verkocht aan de gemeente, die het liet slopen om plaats te maken voor winkelpanden. In 1967 verrees een doopsgezinde vermaning aan het Boerendiep. Na een fusie met Wildervank is deze gemeente sinds 2006 onderdeel van de dat jaar opgerichte doopsgezinde gemeente 'Noordoost Nederland', die haar zetel heeft in Veendam, maar het gebouw wel aanhoudt.

In 1961 werd aan de Luxemburglaan de christelijk-gereformeerde kerk 'Het Lichtbaken' gebouwd. In 1963 werd aan de Baronielaan een gebouw van de Nieuw-apostolische kerk gebouwd. Aan de Irenelaan werd in 1955 een kerkgebouw gebouwd, waar vroeger de Jehova's getuigen zaten en sindsdien de Pinkstergemeente Stadskanaal. De Jehova's getuigen verhuisden later naar hun huidige locatie in de koninkrijkszaal aan de Spoorstraat. In 2007 werd een evangelische gemeente gesticht die kerkt in de Scholengemeenschap Ubbo Emmius aan de Maarsdreef. De vergadering van gelovigen heeft reeds lange tijd een kerkgebouw genaamd 'Rehoboth' aan de Hoofdkade, die in 2006 als eerste van dit kerkgenootschap een voorganger had.

https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stadskanaal_(plaats)&oldid=43673557

City/Town : Latitude: 52.990361, Longitude: 6.951344