Onstwedde, Groningen

Notes:
Onstwedde is een dorp in de gemeente Stadskanaal in de streek Westerwolde van de provincie Groningen (Nederland). Het heeft ongeveer 3000 inwoners (stand 2003).

Ooit was Onstwedde een zelfstandige gemeente, maar in 1969 werd het samengevoegd met een gedeelte van de gemeente Wildervank en omgedoopt tot de gemeente Stadskanaal . Het gemeentehuis van Onstwedde bevond zich aanvankelijk in Onstwedde zelf, maar verhuisde in de 19e eeuw al naar Stadskanaal. Het oude gemeentehuis staat aan de Brink en is een monument.

Geschiedenis

Onstwedde is een oud esdorp; het wordt voor het eerst vermeld in het jaar 875 in documenten van het klooster Werden aan de Ruhr als Uneswido. De uitgang wido in deze naam, die later verbasterd is tot wedde, betekent bos. Het is in feite hetzelfde woord als wolde in Westerwolde. Het eerste deel Une hangt mogelijk samen met een persoonsnaam.

Het dorp ligt aan de Mussel-Aa, even voorbij de samenvloeiing met het Pagediep. Onstwedde heeft een dubbele brink. De eerste brink ligt aan de zuidkant van het dorp, niet ver van de Nederlands Hervormde kerk, vlakbij de kruising Hardingstraat met de Dorpstraat, en draagt ook de naam Brink. Het gedeelte van het dorp bij deze brink droeg vroeger de naam Loug. De tweede brink ligt bij de kruising van de Dorpsstraat met de Jabbingelaan. Dit gedeelte van het dorp werd het Wold genoemd.

In 1916 kreeg Onstwedde in het kader van het plan van de Vereniging ter bevordering van de kanalisatie van Westerwolde een haven aan de oostzijde van het dorp. Deze haven was het uiteinde van een zijtak van het Mussel-Aa-kanaal. Deze haven is met name gebruikt voor de aan- en afvoer van landbouwproducten. Na de oorlog nam de betekenis van de scheepvaart af en werd het kanaal gesloten voor de scheepvaart.

Landschap en toerisme

Bij het dorp liggen een tweetal relatieve hoogten van rond de tien meter boven NAP: de Onstwedder Holte en de es bij Veenhuizen. Deze heuvels zijn morenes uit het Saalien, de op een na laatste ijstijd. Aan de noordkant van het dorp ligt op een flank van de Onstwedder Holte het dr. Hommesbos, een natuurterrein van het Groninger Landschap.

De oostkant van het dorp grenst aan de Ecologische Hoofdstructuur. Hier wordt het oude hoevenlandschap door Staatsbosbeheer gereconstrueerd. Het gebied wordt gekenmerkt door rivierduinen, kleine bossen en houtzomen, essen en laag gelegen gronden langs de beken Mussel A en Ruiten Aa en hun voormalige lopen. Bij Ter Wupping is een met paaltjes gemarkeerde wandelroute aangelegd door dit gebied.

Het toerisme groeit langzaam. Er zijn een paar campings en er zijn twee musea: het Slaait'nhoes en het Radio- en speelgoedmuseum. Rond het dorp zijn vele fietspaden en er zijn fietsroutes: de Stroomdalroute en de Vestingroute.

Onderwijs

Onstwedde heeft twee basisscholen: de Regenboogschool, een christelijke school die nauw verbonden is met de hervormde gemeente, en de Langeveldschool, die vroeger nauw verbonden was met de gereformeerde kerk. Momenteel vallen beide christelijke scholen onder dezelfde stichting.

Het Ubbo Emmiuscollege heeft een dependance voor veel schooltypen in Onstwedde. Hier wordt les gegeven aan de onderbouw. Tot 2004 maakte deze dependance deel uit van het Comeniuscollege.

Voor het overige onderwijs is Onstwedde aangewezen op plaatsen in de omgeving: Stadskanaal, Winschoten, en ook Emmen. De stad Groningen is voor Hoger Beroeps Onderwijs en het universitaire onderwijs belangrijk.

Overige voorzieningen

Onstwedde kent ook een verwarmd zwembad: 't Vlasmeer. Tussen 2000 en 2003 waren er plannen om het te sluiten. Maar het besluit van de gemeenteraad was om het open te houden. De bevolking van het dorp moest dan wel 6800 euro per jaar aan donaties geven. De exploitatie van het zwembad werd na veel geharrewar gegund aan Sportijn.

De voetbalvereniging van het dorp heet Onstwedder Boys. Zij spelen op het sportpark De Boskamp. Ook heeft het dorp een gymzaal, waar de plaatselijke turnvereniging en volleybalclub VCO '72 gebruik van maken en waar judolessen worden gegeven. Daarnaast is er ook een tennisvereniging Uneswido. IJsvereniging Wisch beschikt over een ijsbaan en de paardensportvereniging heeft een eigen manege De Driesporen. Ook is er een ATB-club actief. In het verleden heeft het dorp ook een korfbalvereniging gehad genaamd OKC.

In Onstwedde is tevens een Openbare Bibliotheek aanwezig. Deze bevindt zich in het nieuwe multifunctionele centrum tussen de Tuinlaan en de Boslaan, genaamd de Bolster. De Bolster is in 2005 gereedgekomen en bevat naast de bibliotheek ook diverse zorginstellingen en het kinderdagverblijf.

De winkelstand bestaat onder andere uit een supermarkt, twee kledingwinkels, twee schoenenzaken, een fietsenzaak, een bakker, een slager, een bedrijf voor kachels en verwarming en een doe-het-zelfzaak.

Buslijn 14 van Arriva van Winschoten via Vlagtwedde en Alteveer naar Stadskanaal rijdt door het dorp.

Door het dorp loopt de N 365 als Luringstraat. Midden op de rotonde van de kruising van deze weg met de Dorpsstraat staat een kunstwerk in de vorm van een halve ring met een diamant er bovenop.

Religie

Onstwedde kent drie kerkgemeenschappen. De Nederlands-hervormde gemeente kerkt in de monumentale beeldbepalende kerk gelegen aan de rand van het dorp. De toren van deze kerk heet de Juffertoren, naar een oude sage. Het kerkgebouw dateert uit de vijftiende eeuw en de bouwstijl is gotisch. In de kerk staat een doopvont van Bentheimer zandsteen. Deze vont werd nadat Onstwedde zich aansloot bij de Reformatie uit de kerk verwijderd. In 1989 werd ze teruggevonden. De vont bleek in gebruik te zijn als drinkbak voor vee. De modaliteit van de gemeente die hier kerkt, is Gereformeerde Bond.

De Gereformeerde Kerk is opgericht in is opgericht in 1835, een jaar na de afscheiding van Hendrik de Cock in Ulrum. Het gebouw dateert uit 1869 en staat aan de Dorpsstraat.

De Christelijke Gereformeerde Kerk staat aan de Luringstraat.

Overige cultuur

Een belangrijk onderdeel in het jeugdwerk in Onstwedde is "de Boerderij." Deze instelling is door stichting "Ocrea" in het leven geroepen en wordt op zaterdagavond bezocht door jongeren uit de wijde omgeving.

Op tweede Paasdag wordt in Onstwedde traditioneel een paasvuur ontstoken

In de eerste week van juli wordt de feestweek gehouden. Een speciale commissie bedenkt een thema en de door het dorp worden versiert in de geest ervan. Om het manifestatieterrein staat in die week een feesttent, waarin diverse activiteiten in de loop van de week worden georganiseerd.

De laatste zaterdag van augustus wordt het oogstfeest door de stichting Onstwedder Gaarv'n op het manifestatieterrein georganiseerd. Op dit feest wordt met oude machines het graan gedorst dat speciaal voor dit feest op de es bij de Nederlandse Hervormde kerk wordt verbouwd. Er is een tentoonstelling van oude auto's en tractoren en er zijn diverse stands. Tevens zijn spekdikken, een traditioneel Oost-Gronings gerecht, verkijgbaar.

Onstwedde is na Sellingen het enige dorp waar nog het Westerwolds wordt gesproken.

County/Shire : Latitude: 53.036726, Longitude: 7.043056