Appingedam, Groningen, Nederland

Tree: Geneagraphie

City/Town : Latitude: 53.320356300000014, Longitude: 6.8577654

Tree: Nederlandse voorouders

Notes:
Appingedam (Gronings: n Daam, inwoners per 1 juli 2006: 12.240, bron: CBS) is een stad en gemeente in het noorden van Nederland, in de provincie Groningen. De gemeente beslaat een oppervlakte van 24,62 km² (waarvan 0,79 km² water).



Het stadje Appingedam, gelegen aan het Damsterdiep, is de hoofdstad van het Ommeland (historisch gewest) Fivelingo. Het is tezamen met de stad Groningen een van de twee steden met historische stadsrechten in de provincie.



Geschiedenis



De stad Appingedam is, naast Groningen, één van de 2 middeleeuwse steden die de provincie Groningen rijk is. Over de precieze ouderdom en het ontstaan van de naam bestaat geen zekerheid. De stad ontstond omstreeks 1200 rond de Delf, het latere Damsterdiep. De naam is mogelijk ontleend aan een dam in de rivier de Appe of Apt. Bij de kruising van de Apt en de Delf ontstond een nederzetting van schippers, koop-en ambachtslieden. In een document uit 1224 is voor het eerst sprake van de plaatsnaam Appingedam.



Door de gunstige ligging aan de Delf, die een open verbinding met de zee vormde, groeide de nederzetting in korte tijd uit tot een belangrijk handels- en marktcentrum. Appingedam werd de hoofdplaats van het Friese gewest Fivelingo. Aan de kaden van de Delf werden binnengelopen zeeschepen afgemeerd en losten en laadden schippers hun vracht. Vervolgens werden de goederen opgeslagen en verhandeld. Handel werd gedreven met Noord-Duitsland en het Oostzee-gebied, Scandinavië en Westfalen. Bij de Wezertol van Bremen golden gunstige uitzonderingstarieven voor Damster schepen. Appingedam was een belangrijk regionaal marktcentrum.



Appingedam had in de Middeleeuwen niet alleen in economisch, maar ook in juridisch en bestuurlijk opzicht een centrumfunctie. Al in de 13e eeuw vergaderden hier de redgers van het Friese gewest Fivelingo. De zelfstandigheid van rechtspraak en bestuur werd bevestigd in 1327. In dat jaar erkenden de vertegenwoordigers van de Zeven Friese Zeelanden, verenigd in het verbond van de Opstalboom, de al van oudsher in Appingedam bestaande rechten en gewoonten en leggen deze vast in het stadsprivilege van Appingedam, de buurbrief. De voertaal in Appingedam was in de middeleeuwen Fries. Dit blijkt ook uit overgeleverde Oudfriese wetsteksten. Het Fries werd als gevolg van de Hanzehandel en de invloed van de stad Groningen aan het einde van de middeleeuwen verdrongen door het Gronings/Sakisch. Hoewel Appingedam sedert de 16e eeuw in economisch opzicht geleidelijk aan achteruit ging, ontstond er tijdelijk een opleving rond 1630, als het raadhuis gebouwd wordt en rond 1760 als veel gevels, vooral in de Solwerderstraat, worden vernieuwd. Aan het eind van de 18e eeuw worden toch nog altijd zo'n 50 zeeschepen per jaar bevracht en worden regelmatig vaste beurtdiensten onderhouden op Sneek, Amsterdam en Leer.



Langs het Damsterdiep stonden steen- en pannenbakkerijen, kalkovens en scheepswerven. Wind- en rosmolens zorgden voor het malen van graan en boekweit het persen van olie en het zagen van hout. Bovendien telde de stad maar liefst 6 bierbrouwerijen, 2 jeneverstokerijen, enkele leerlooierijen, weverijen, garentwijnderijen, een zeepziederij, een lijmziederij, een azijnmakerij en een zoutkeet.



Aan het einde van de 19e eeuw bloeide de Damster economie weer wat op. Appingedam maakte vooral naam met de veemarkten, waarvan de paardenmarkt de belangrijkste was. In 1884 kreeg de stad aansluiting op de nieuwe spoorlijn Groningen-Delfzijl. Het vervoer over water nam hierdoor in belangrijkheid af. Aan het begin van de 20e eeuw ontwikkelde Appingedam zich meer en meer tot het industriële centrum vanFivelingo. In 1870 introduceerde C. Roggenkamp de eerste stoommachine in Appingedam en richtte hij de eerste stoomtimmerfabriek van Nederland op, de 'Molly'.



Appingedam kreeg onder andere een zuivelfabriek, een vlasfabriek, een strokartonfabriek en een gasfabriek. De Machinefabriek van Ter Borg & Mensinga kreeg wereldfaam en de metaalgieterij van Jan Brons produceerde de Bronsmotor, een scheepsmotor die over de hele wereld werd verkocht.



Thans staat op de hoek van de Kniestraat en de Dijkstraat, als een soort industrieel monument, de reusachtige krukas van zo'n Bronsmotor.



Sinds 1945 heeft Appingedam zich vooral ontwikkeld tot regionaal verzorgingscentrum, zowel in bestuurlijk opzicht als op het gebied van het onderwijs en de winkelvoorzieningen. Eind zeventiger jaren, begin tachtiger jaren komt daar de ontwikkeling tot toeristisch centrum voor de noord-oostelijke hoek van de provincie Groningen bij.

County/Shire : Latitude: 53.32300423278852, Longitude: 6.858386993408203